Exposities
When Stones Awake
"You live only as long as the last person who remembers you” (Akecheta, Westworld)
Terwijl sommige mensen en gebeurtenissen letterlijk en figuurlijk in steen zijn gebeiteld, zijn andere dat niet. De vraag rijst op: wat betekent het precies om herinnerd te worden en wat betekent het om vergeten te worden? When Stones Awake bevraagt de publieke manier waarop specifieke mensen en gebeurtenissen worden herinnerd. Er worden kunstwerken getoond die, direct of indirect, te maken hebben met het idee van herinneren door middel van monumenten. De tentoonstelling, gecureerd door Youri Appelo, kijkt terug en denkt vooruit om vragen te stellen over het auteurschap van monumenten en weerspiegelt de herinnering en de vergetelheid als symbolen voor leven en dood.
Bijna overal ter wereld zijn er voorbeelden te vinden van monumenten om belangrijke plaatsen, specifieke gebeurtenissen, individuen of groepen die hun stempel op de geschiedenis hebben gedrukt - zowel in positieve als in negatieve zin - te herinneren en te herdenken. Het lijkt een wereldwijd fenomeen te zijn. De fysieke verschijningen verschillen, maar er is een duidelijke drang te herkennen om bepaalde momenten fysiek vast te leggen voor de toekomst. Je zou kunnen zeggen dat veel monumenten die tot stand zijn gekomen aanvankelijk bedoeld waren om lang mee te gaan. Het is geen toeval dat de uitdrukking ‘in steen gebeiteld’ permanent of voor eeuwig betekent. Ironisch genoeg zijn veel monumenten eerder vergaan dan verwacht.
De verwevenheid tussen monumenten en machtsorganen valt niet te ontkennen. Wanneer de wind van macht een andere richting opwaait, verandert het perspectief op wat relevant is voor het verleden en het heden in gelijke mate met de windstoten. Het idee dat geschiedenis wordt geschreven door de ‘overwinnaars’ sluit aan bij dit idee. Tegelijkertijd lijkt het erop dat deze veldslagen, die door de 'overwinnaars' worden geclaimd, nooit echt voorbij zijn geweest. Denk aan het aantal monumenten dat wordt omvergeworpen of waarvan wordt geëist dat ze worden afgebroken vanwege hun problematische koloniale en niet-geadresseerde geschiedenis. Dit laat zien dat geschiedenis niet iets statisch of objectiefs is, maar juist ambigu en rommelig, en voor verschillende groepen in de samenleving anders. De geschiedenis kan afhankelijk van de auteur op een andere manier worden opgeschreven of gevisualiseerd. Dit toont ook de sociaal-politieke impact van auteurschap aan, bijvoorbeeld door het promoten of zelfs propageren van een ander, dominant, onvolledig en/of onjuist verhaal gedurende decennia of eeuwen, wat leidt tot collectief moreel geheugenverlies met betrekking tot problematische historische gebeurtenissen. Wanneer specifieke geschiedenissen niet worden aangepakt, maar juist weggedrukt of ontkend, wordt deze door de vergetelheid in gevaar gebracht. Wanneer iets in de vergetelheid raakt, is er geen mogelijkheid meer om het te herinneren of te onthouden, en daarom weer tot leven te brengen.
De strijd om de pen die de geschiedenis dicteert woedt hevig. Op een meer metaforisch niveau zouden we kunnen zeggen dat het solide materiaal van monumenten de feitelijke gebeurtenissen in de geschiedenis zou kunnen vertegenwoordigen. Het vaste materiaal als bewijs dat iets is gebeurd. Echter, de manier waarop het materiaal wordt gevormd en beschreven, is het verhaal dat we aan dat bewijsmateriaal en die feiten toeschrijven. Zowel materiaal als vorm fungeren als het (momenteel beschikbare en toegewezen) venster op de geschiedenis.
Dit principe, dat monumenten specifieke verhalen die zijn bedacht of opgeschreven door machtsorganen in leven houden en daarmee ongeadresseerde geschiedenissen terzijde schuiven en ze door de vergetelheid in gevaar brengen, staat centraal in de tentoonstelling When Stones Awake. Het dwingt ons om de aanwezigheid van monumentaal auteurschap te erkennen en aan te pakken, en daarmee in het reine te komen met de subjectivering van de geschiedenis binnen de monumentale vertelkunst.
De tentoonstelling hoopt nieuwe gedachten te genereren over collectief en gedemocratiseerd co-auteurschap met betrekking tot monumentale verhalen; om de samenleving als geheel, in al zijn complexiteit, in staat te stellen verantwoording te nemen voor het vertellen van onze collectieve verhalen. We moeten evolueren naar vloeiende monumenten van intersubjectiviteit die steeds opnieuw worden gevormd, herschreven en verteld als een standaardmodus. Niet in steen, maar in lava. Concluderend dat de afwijzing van de eeuwigheid de definitie van leven is.
Foto: Olga Ganzha, Motherland is Calling
Extra info
Deelnemende kunstenaars:
Raul Balai (1980, NL)
Raul Balai a.k.a. el bastardo is een in Amsterdam gevestigde kunstenaar. Balai is gefascineerd door de manier waarop onze gemoedstoestand het kader vormt voor hoe we de wereld zien en hoe die aanwezig is in het alledaagse. Ook is hij geïnteresseerd in de manier waarop de media en wetenschappers onze wereld representeren vanuit de westerse 'situatie', de bravoure van zijn volkeren en de heldenmoed van zijn landen.
Als kunstenaar verfijnt hij voortdurend zijn visuele en conceptuele vocabulaire, die vorm krijgt als een mix van schilderkunst, installaties, sculpturen, graffiti, (grafisch) design, illustratie, video en fotografie.
Balai stelde de afgelopen jaren onder meer tentoon op Countour Biennale (België), Biënnale Dak 'Art (Senegal), M HKA (België), Galleri Image (Denemarken), NEST (Nederland), WM Gallery (Nederland), The Black Archives (Nederland) en het Rembrandt Museum (Nederland).
Semâ Bekirović (1977, NL/TR)
In haar praktijk laat ze zich inspireren door biologie, filosofie, geschiedenis en wetenschap. Haar werk is gebaseerd op het idee van opkomst, de (niet bestaande) grens tussen natuur en cultuur, en alle denkbare soorten natuurlijke fenomenen en processen. Ze gaat in op het belang, voor ons als mensen, om te proberen een meer bescheiden positie in te nemen ten opzichte van andere levende en niet-levende objecten.
Binnen haar praktijk wil Bekirović de machtsposities heroverwegen, zoals hiërarchieën binnen het kunstwerk, het fluctuerende netwerk van natuur en sociale constructies, en machtsstructuren binnen de menselijke cultuur.
Semâ Bekirović is een kunstenaar gevestigd in Amsterdam. Ze is voormalig resident van de Rijksakademie van Beeldende Kunsten en was genomineerd voor de Prix de Rome. Haar werk is onder meer te zien geweest in GEM, Garage Rotterdam, Stedelijk Museum Amsterdam en FOAM.
Olga Ganzha (1981, RU)
Olga Ganzha is een Russische multimediakunstenaar die woont en werkt in Nederland. Haar werk bestaat uit fotografie, grafische vormgeving, kunstenaarsboeken, teksten en audiovisuele installaties. Ze behaalde haar master in taal- en letterkunde aan de staatsuniversiteit van Volgograd (RU) en een bachelor grafisch design aan de St. Joost in ‘s-Hertogenbosch (NL) in 2012.
In haar werk zoekt ze vaak naar balans, door onsamenhangende elementen of verschillende soorten elementen op een interdisciplinaire manier met elkaar te verbinden. Ze giet op een rituele manier persoonlijke herinneringen aan geschiedenis en cultuur in artistieke vorm. Haar projecten Want to see my etchings? (2016-2017) en Motherland is calling (2017-2018) werden op verschillende locaties in Nederland gepresenteerd in de vorm van solo- en groepstentoonstellingen. Ook nam ze deel aan een aantal tentoonstellingen en samenwerkingsprojecten in Europa, Afrika en voormalige Sovjetlanden.
Lennart Lahuis (1986, NL)
Lennart Lahuis behaalde zijn bachelor Fine Arts aan ArtEZ in Zwolle in 2011. Hij was resident bij de Ateliers (NL), BANFF Center for Arts and Creativity (CA) en Morgan Conservatory, Cleveland, Ohio (VS).
Door middel van een grote verscheidenheid aan materialen en technieken onderwerpt Lahuis teksten en beelden aan natuurlijke processen, zoals verdamping, verbranding en erosie, om de materiële omstandigheden en grenzen van de leesbaarheid ervan te verkennen. Hij ziet visuele communicatie als een daad van het maken van sporen en legt de vluchtige en poëtische kwaliteiten bloot die inherent zijn aan deze benadering.
Recente solo- en duotentoonstellingen zijn onder meer Constant Escapement in het Fries Museum in Leeuwarden, Land Slides in Keramiekmuseum Princessehof in Leeuwarden, een solopresentatie op Art Brussels met Dürst Britt & Mayhew en Dead Seconds met Willem Oorebeek in Shanaynay in Parijs. Recente groepstentoonstellingen zijn onder meer Burn It! bij de Krefelder Kunstverein/Kunstverein Mönchengladbach/Weltkunstzimmer Düsseldorf, Duitsland Common Ground bij de AKZO Nobel Art Foundation in Amsterdam en On Paper in het Stedelijk Museum Schiedam.
Suat Ögüt (1986, TR)
Suat Öğüt studeerde in 2007 af aan de Marmara University, afdeling beeldende kunst, specialisatie schilderen en beeldhouwen. Tussen 2011 en 2013 volgde hij een postdoctorale opleiding aan het HISK, in Gent, België. Öğüt was in 2015 een van de oprichters van Corridor Project Space in Amsterdam.
In zijn praktijk heeft hij een interdisciplinaire benadering van zijn werk, dat handelt over identiteit, biografie, de waarde van kunst en culturele consumpties door relaties over herinnering, perceptie en getuigenis. Zijn werken waren te zien in Amsterdam Museum, IJsselstein Museum, Framer Framed, Van Gogh Huis, Melkweg, Get-Lost, Corridor Project Space, W139, PuntWG en Unfair in the Netherlands. Momenteel woont en werkt hij in Amsterdam.